Bài số 132. Nghệ thuật nhân hoá, yếu tố góp phần cho sự thành công cho bài Cây tre Việt Nam của Thép Mới
Hướng dẫn
Nhắc đến loài cây là biểu tượng cho con người Việt Nam ta nhớ ngay đến tre. Có mặt ở khắp mọi nơi trên đất nước Việt Nam, trong cuộc sống lao động và chiến đấu suốt chiều dài lịch sử dân tộc, tre còn là bạn, là niềm tự hào, là chỗ dựa tinh thần cho con người Việt Nam. Ta bắt gặp tất cả những điều đó ở tre qua văn bản Cây tre Việt Nam của nhà văn Thép Mới. | Cảm nhận đầu tiên của người đọc khi đến với văn bản cây tre Việt Nam là sự gần gũi, thân thuộc giữa tre với người. Để đưa được cảm giác ấy đến với người đọc, tác giả đã dùng biện pháp nghệ thuật nhân hoá. Còn gì đẹp hơn hình ảnh nhân hoá mà Thép Mới đã sử dụng trong câu dẫn của bài văn; cây tre là người bạn thân của nông dân Việt Nam, bạn thân của nhân dân Việt Nam. Điệp từ “bạn thân” được láy lại hai lần đưa “cây tre” lên ngang tầm con người, hơn thế nữa còn có mối quan hệ bạn bè thân thiết keo sơn với con người. Ở đâu có con người là ở đấy có | tre, đâu đâu cũng có nứa tre làm bạn. Đọc đến đây ta bỗng hiểu ra cái ý vị sâu sắc: Cây tre chính là con người Việt Nam, là tượng trưng cho dân tộc Việt Nam. Có thể nói rằng hiếm có loại cây nào trên đất nước ta lại tụ hội được nhiều phẩm chất cao quý như cây tre. Và cũng không nhiều dân tộc trên thế giới tập trung những khí phách phong phú độc đáo như dân tộc chúng ta! Nguyễn Duy cũng đã cảm nhận được điều này trong thơ của mình:
Có gì đâu, có gì đâu
Mỡ màu ít chắt dồn lâu hoá nhiều
Rễ siêng không ngại đất nghèo
Tre bao nhiêu rễ bấy nhiêu cần cù.
(Tre Việt Nam)
Tre đã trở thành một biểu tượng đẹp đẽ về người nông dân Việt Nam với bao đức tính cần cù, siêng năng kiêng nhẫn chịu…Chưa hết, ca ngợi chí khí hiên ngang tinh thần bất khuất của dân tộc, Nguyễn Duy đã sử dụng một hình ảnh so sánh tuyệt đẹp:
Nòi tre đâu chịu mọc cong,
Chưa lên đã nhọn như chông lạ thường
(Tre Việt Nam)
Phải chăng đó là nhân cách cứng cỏi của dân tộc Việt Nam? Trong – cuộc kháng chiến chống Pháp, tre đã kề vai sát cánh với con người để bảo
vệ quê hương, đất nước. Tre kháng chiến, tre lại là đồng chí chiến đấu của ta…Gậy tre, chống tre chống lại sắt thép của quân thù…Tre giữ làng giữ nước giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín, Tre hi sinh để bảo vệ con người. Chính trong hoàn cảnh chiến đấu, tre bộc lộ nhiêu phẩm chất cao quý: thẳng thắn, bất khuất vì ta mà đánh giặc. Phẩm chất đó là của ai? Chẳng ai khác, chính là phẩm chất của dân tộc Việt Nam. Cái hay ở chỗ là Thép Mới chỉ nói đến tre thôi mà người đọc vẫn cảm nhận được đó là con người!
Không phải chỉ trong chiến đấu tre mới bộc lộ những phẩm chất tốt đẹp mà trong cuộc sống lao động đời thường tre cũng bộc lộ những phẩm chất tốt đẹp, ăn sâu vào máu thịt của dân tộc. Thông qua nghệ thuật nhân hoá rất tinh tế của nhà văn, Tre ăn ở với người đời đời kiếp kiếp, suốt một cuộc đời tre gắn bó với con người sống chết có nhau, chung thuỷ. Tre còn giúp người trăm công nghìn việc khác nhau:
Cánh đồng ta năm đôi ba vụ
Tre với người vất vả quanh năm
Bởi vậy tre đã được đất nước tôn vinh ở nức độ cao nhất: Tre anh hùng lao động! Tre anh hùng chiến đấu!
Sau những năm tháng chiến đấu tàn khốc, cây tre đã xả thân vì dân tộc Việt Nam, hoàn thành sứ mệnh thiêng liêng: Giờ đây trở về với cuộc sống bình yên, tre lại mang một nét đẹp văn hoá của dân tộc. Hình ảnh khúc nhạc đồng quê trong tiếng sáo diều bay lưng trời biểu lộ những rung động cảm xúc, những tiếng nói tâm tình của con người. Đó chẳng phải là biểu tượng tinh thần của dân tộc đó sao?
Từ hình ảnh măng non trên phù hiệu ở đội viên thiếu niên, tác giả đưa người đọc tới những suy nghĩ về cây tre trong tương lai của đất nu khi đi vào công nghiệp hoá thì cây tre là biểu tượng của dân tộc nữa hay không? Tác giả đã gợi mở ra một hướng suy nghĩ đúng đắn: Các giá 1 văn hoá và lịch sử của cây tre sẽ vẫn còn sống mãi trong đời sống của người Việt Nam, tre vẫn là người bạn đồng hành thuỷ chung của dân tộc ta trên con đường phát triển. Bởi vì tất cả những giá trị và phẩm chất của nó, cây tre đã thành “tượng trưng cao quý của dân tộc Việt Nam”.
Mạch tư tưởng xuyên suốt văn bản của tác giả là tái hiện hình ảnh cây tre, qua cây tre để nói về con người Việt Nam. Có thể khẳng định rằng, sự thành công của văn bản cây tre có sự đóng góp quan trọng của nghệ thuật nhân hoá. Tre Việt Nam cần cù, siêng năng – đoàn kết, dũng cảm, nghĩa tình. Tre Việt Nam chính là biểu tượng của con người Việt Nam – dân tộc Việt Nam.
Theo Bailamvan.edu.vn
